İçimde Ölen Biri Var

"Hadi bir şeyler söyle, çocuk gözlerim dolsun. İçinden "Git!" diyorsun. Duyuyorum gülüm. Gideceğim, son olsun. "

                                                                                                                                                                                     Ahmet KAYA

*          *          *

            Bir şey vardı şuramda. Acırdı arada. Yutkunurken hissederdim. Nefes bile aldırmazdı bazen. Yokladım, yok yerinde bu gece. Düşüyor sanki çok derinlere. Yere çarpma sesi gelsin diye bekliyorum ama gelmiyor. Bir uğultu alıyor onun yerini. Giderek uzaklaşan bir uğultu... Fısıltıya dönüşüyor. Sonra da sonsuz bir sessizlik... İnsana aslında bir şey duyduğunu sandıran o sessizlik. Kulak kesiliyorum tek bir nefes bile olsa duymak için, ama çıt çıkmıyor. İşte o çıkmayan çıt gibi artık benliğin.

           

            Her gece yanı başımda olan yüreğin de ayak sürüyerek uzaklaşıyor şimdi yüreğimden. Bu kez durması için bacaklarına tutunmuyorum sıkı sıkı. Sadece izliyorum. Kendine has ritmiyle, sallanarak uzaklaşan o adamı…

           

            Biraz uzaktan bir çakmak sesi geliyor. Sonra sigaranın ucu tutuşuyor çakmağın alevinde, duyuyorum. Birkaç nefes, ardından havaya bırakılan bir duman kümesi... Dağılırken fark ediyorum bir yumruk gibi çıkıyor iki dudağının arasından o duman kümesi. İlkokuldayken öğretmenimiz, kalplerimizin kendi yumruklarımızın büyüklüğü kadar olduğunu söylemişti. Bakıyorum, evet, yumruğum kadar. Sonra bir kez daha, bir kez daha… Derken son nefes ve bir yumruk daha... Sanki o son nefesle tamamen yüreğimi atıyorsun ruhundan dışarıya.

           

            Yol dümdüz. Hava açık. Yarında mı kar yağacak? Bak son dördün de yok bu kez. Oysa ne zaman geceleri o yolda gökyüzüne baksak son dördünü görürdük hep.

           

            Sen ilerliyorsun. Ağır aksak bir şey mi var arkanda, anlamadım. Ama var ile yok arasında bir görüntü takip ediyor sanki seni. Dönüp arada bir ona bakıyorsun, tedirginsin, kaçar gibi hızlandı adımların. Anılarımız mı o kurtulmaya çalıştığın? Bir ara itiyorsun, senden uzak olsun istiyorsun, birkaç adım gerinde kalıyor ama sonra yine kapatıyor arayı. Sen kurtulmaya çalıştıkça o paçana yapışıyor.

           

            Yanakların nemlenmiş. Ağlıyor olamazsın değil mi? O akan yaşların sebebi hikmeti tırnaklarını morartan soğuk mu yoksa son kez yüzünde hissettiğin soluğum mu?

           

            Yolun sonuna yaklaştın. Buradan bir dönüş olmalı. Duraksadın bir an. Nereye dönsem diye düşünüyorsun kanımca. Sakalını sıvazlayan ellerin bunun göstergesi. Anılarımız hala paçandan çekiştirmekte. Arada bir uzağa savuruyorsun ama diyorum ya hemen koşup arayı kapatıyor. Dönüp bakmamak için verdiğin savaşa şahidim uzaktan. Gülümsüyorum. “Ah şaşkınım!” diyorum. Bense saklamıyorum gözyaşlarımı. Gidişinle solan gamzelerimi yeşertmesini temenni ederek döküyorum yanaklarımdan tek tek.

           

            Hala bir karar veremedin. Ne bir adım ileri atıyorsun ne de bir adım geri. Beni mi bekliyorsun yoksa? Ama yok, bu kez ayaklarım yere çivilenmiş gibi. Yüreğim sana koşsa, koşmak istese ayaklarımın direnişine kim bakar, bilirim, ama bu kez yüreğim de kararsız sanki. Senin için çarpıyor fakat ilk kez aynı şiddetle de senden, kollarından, nefesinden, gözlerinden kaçmaya çalışıyor.

           

            Bak biri belirdi uzaktan. Tanıyor muyum? Evet. Sana mı bakıyor? Yoksa sen mi seslendin yüzünü sana dönsün diye? İstiyor musun onu? Ya da bir başkasını isteyebilmek için mi çırpınıyor kalbin? Bak yaklaşıyor. O da görüyor beni, tanıyor görür görmez. Biraz tedirgin sanki… Yok, yok benden değil. Gözlerindeki ‘ben’i görmüş olmalı. Oysa bir de yüreğindekini görse ardına bakmadan uzaklaşır ya, neyse.

           

            Artık ellerin rahat bıraktı sakalını. Sanırım verdin kararını. Ne yöne? Işık nereden göründü sana?

           

            Gidiyor musun? Peki, git.

            Sakın! Arkana dönecek gibisin. Dönme. Hareket vakti yüreğimden...

            Yolun açık olmasın bensizken. Bencilce evet, iyi niyetim de yok.

            Hakkım mı? Beni emanet ettiğin Allah’a kalsın. Şu ömrü hayatında bir kez daha yüzümü göreceğin o güne kalsın.

            Ve şimdi sen bende dinlediğim bir Ahmet Kaya şarkısı kadarsın; " İçimde ölen biri var. "

İdrak

Âdemoğlu ya da Havvakızı incindiği zaman ne yapıyordu?

a)     İncindiği kadar incitiyor.

b)    Bir seneliğine Rusya’ya gidip, özel bir hocadan ders alıp, dönüp intikam alıyor.

c)     Vur patlasın, çal oynasın günlere hızlı bir geçiş yapıp durumu inkâr ediyor.

d)     Her gün belli dozda katharsise başvurup forma giriyor.

e)     İdrak ediyor.

                                              
                                               *        *        *

         Bir gün bir adam bir kadına ‘Seni seviyorum.’ dedi. Gülümsedi kadın. Bir parıltı geçti göz bebeklerinden ve ‘Ben de seni seviyorum.’ dedi. Sarıldılar. Adam bir hediye paketi çıkardı cebinden. Kadın heyecanla adama baktı, dudaklarını ısırdı. Adam uzattı paketi. Kadın açtı ve ‘Muhteşem!’ diye haykırdı,‘Muhteşem bir kolye sevgilim.’.  Adam aldı kolyeyi eline, kadın sırtını döndü adama ve adam tüm kibarlığı ile taktı kolyeyi kadının o narin boynuna, küçük bir buse bıraktı omzuna. Kadın yeniden adama döndü yüzünü. Göz göze geldiler. Sonra da dudak dudağa…

         Kadın o ana kadar dünyanın en huzurlu, en mutlu, en sağlıklı ve en temiz insaydı oysa.

        
         Bir sabah...
         Gözlerini açtı kadın ve hemen telefonunun ekranına baktı. Ne bir cevapsız arama vardı ne de bir mesaj. Acaba uyanmadı mı? Acaba arayacak mı? Acaba bugün görür müyüm? Acaba…

         Bir öğle vakti...
         Adamın suratı asık, kadının canı sıkkın… Bir kelime dahi konuşmak gelmiyor içinden. ‘Neden?’ diye sormuyor kimse. Çünkü herkes oldukça haklı kendince. Hava çok güzel oysa. Şimdi temiz havada bir çay içmek vardı dışarıda. Ama yok, asla biri alttan almaz diğerini. Çünkü en çok o suçlu kendince.

         Bir gece yarısı...
         Sokak boş, hava soğuk... Kadının elleri buz kesmiş ki zaten normalde de pek ısınmaz. Adamın gözlerinden alevler çıkıyor âdete. Sigara üzerine sigara yakıyor o hırsla. Kadın bağırıyor sürekli. Adam umursamıyor sanki. Sıktığı dişlerinin arasından birkaç kelime dökülüyor arada bir, o kadar. Bazen kalkmaya niyetleniyor adam bazen ise gitmek isteyen kadının kolunu çekiştiriyor sıkıca. Kadın ağlamaya başlıyor. Sonra birden susuyor. Sonra gülüyor. Kendine kızıyor kadın. Neden gidemiyor? Neden git diyemiyor? Kadın eve giriyor sonra. Hep üşümüş, bazen ıslanmış çoğu zaman ağlak bu girişler. Uyku yok, kesik kesik öksürükler ve bu gecelerin sabahında tekrar ve tekrar verilen sözler.

         Yıllar sonra bir gün…
         Kadının bir elinde o kolye diğer elinde de bir mektup. Uzun uzun bakıyor uzun bir yolun sonundan. Gözlerinin feri sönmüş, saçları dağınık, gamzeleri küsmüş. Kolilere toparlamış yıllarını. Ayırmış ‘kırılacaklar’, ‘geri verilecekler’ ve ‘atılacaklar’ diye eşyalarını. Yüklemiş yüklerini omuzlarına, artık kapıyı çekme vakti. Geri dönüp son bir kez bakıyor evine. Kalan her şey toz içinde. Kimi yırtılmış kimi kırılmış kimi ise kirlenmiş. Pislik eline bulaşmış kadının. Eline, tenine ve sevgisine. Hızla çekiyor kapıyı, daha kirli bir yürekle.

         Oysa şimdi git diyen adam ne demişti ona yıllar önce; ‘Gitme, sonbahar oluyorum. Sonrası hiç.’.

                                               *        *        *

         Kadın incinmiş, adam kızgın, insanlar kötü.

         Gitmek istemeyen bir kadın, kal diyemem bir adam ve haddini bilmeyen insanlar.

         Şimdi kadın çok uzakta, adam sessiz, insanlar susmuş.

         Sadece adam hatırlıyor, sadece kadın üzülüyor ve insanlar unutmuş.

         Oysa bir gün kadın iyileşir, bir gün insanlar yanılır ve o gün adam idrak eder.

         Adam idrak eder.

Kendi Önünüzden Çekilin

        Yağmurlu bir Ankara gününde, eğer evdeyseniz yapılacak en güzel şey; polar battaniyenize sarılıp, elinize de bir bardak -ince belli olmak şartıyla- sıcak çay alıp, Rimsky Korsakov’dan Şehrazat’ı dinlemektir.

         En azından ben bugün böyle yapma kararı almıştım. Ama ilk bardağı bitirmeden kuvvetli bir yazma arzusu hissettim parmak uçlarımda. Usulca çekilip camın önünden hemen yanı başımda duran çalışma masama oturdum. Klavyenin üzerinde gezdirdiğim parmaklarımın ardından odada gezdirmeye başladım gözlerimi. Geçerken duvarda asılı olan Türkan Sultan’a bir selam çaktım. Okuma köşemdeki kitapların dağıldığını fark ettim, bir ara elden geçirsem hiç fena olmayacaktı. Gardırop kapağının ucundan sarkan gömlek, kardeşimin yine denediği şeyleri yerine asmadan kaçtığını ele verdi haince. Birden aklıma boşalmak üzere olan buzdolabımız geldi, yağmur yavaşlayınca bir markete gitmeliydim. “Aman yok…” dedim sonra. “…yağmurun lüzumsuz romantizmi işte. Bu aralar yazacak hiçbir şeyim yok!”.

         Durum beni ziyadesiyle asabileştirmiş olacak ki bir hışımla kalktım masadan. Ama bir türlü ilerleyemiyorum. Polar battaniyem sandalyem ile sıkı bir münasebete girmiş olmalı. Çekiyorum gelmiyor. Amansız bir çekişme başladı aramızda. Tam olan gücümle çekip galibiyeti göğüslemeye hazırlanıyordum ki ayağım kaydı ve sertçe sandalyeye oturmuş buldum kendimi. Sinirle arkaya attım yüzüme düşen saçlarımı ve o an gözüm masanın iç kısmına yapıştırdığım nota takıldı; “Kendi Önünüzden Çekilin”. Sinirle karışık bir gülme aldı beni. Bir türlü kalkamamamın sebebi hikmeti belli olmuştu. Derin bir nefes aldım, gittim bir bardak daha çay koydum ve yeniden açtım bilgisayarı.

         ‘Kendi Önünüzden Çekilin’ benim meşhur ‘Altı Çizilen Satırlar’ listemin baş sıralarında yer alıyor bu ara. Bir televizyon programını izlerken çalınmıştı kulağıma. Çok da hoşuma gitmişti. Sahip olduğum halet-i ruh-iyemden olsa gerek o sıralar ihtiyaca binaen bir tat vermişti. Ve bana ilk çağrıştırdığı şey İsra Suresi’nin şu ayeti olmuştu; “Biz, her insanın kaderini kendi çabasına bağlı kıldık.”.

         Kaderimle fazlaca kavga ettiğim o dönemde bir tokat gibi inmişti bu ayet yüzüme. Onca zamandır belki de ilk defa bu kadar iyi anlamıştım söylemek istediğini. Onlarca kişisel gelişim kitabının hep bir ağızdan sayfalarca bağırdığı şeyi tek bir ayet ne kadar da güzel özetlemiş diye düşünüyorum her zikrettiğimde. İşte bu ayetin hemen altına not etmiştim programdan duyduğum o sözü. Benim için iyi bir ikili olmuşlardı. Ara ara okumak, hatırlamak ve düşünmek için masamın en göze çarpan yerine yerleştirmiştim her ikisini de.

         Peki, gerçekten öyle miydi? Biz kendi önümüzde mi duruyorduk sürekli? O kadar bahane, çıkmaz yol, seçenek olmaması... Bunlar hep bizim kendi çabamızla mı alakalıydı?

         Maalesef evet. En azından kendi hayatımın film şeridini şöyle bir geriye sardığımda durumun bu olduğunu görüyorum. Tabii başlarda bir inkâr süreci yaşanıyor. Suçlu, sebep olan, alternatifsizlik… Bahaneler oldukça fazla oluyor. Ama durup bir nefes aldığın zaman esasen işin matematiğinin o kadar da karmaşık olmadığını görüyorsun. Bahane dediğin şey, merkezden kendini ve aslında sana ait olan sorumluluğu çektiğin zaman ortaya çıkıyor. Başka bir yolun olmaması da esasında diğer yolu seçmek istememenden kaynaklanıyor. Ve sen de bunları öğrenmek için canını yakan tecrübelere maruz kalmak zorunda kalıyorsun. Zaferlerin; başarı, hezeyanların; kader değilmiş bu hayatta, anlıyorsun. Sonra da usul usul kendi önünden çekiliyorsun. Ondandır benim kendi evimden kilometrelerce uzaklara kaçmam, yeni insanlar tanımam, daha çok okumam, daha çok düşünmem, daha çok dinlemem, daha çok yazmam.

         “İnişsiz çıkış olmaz kara kuzum.” derdi babaannem. Haklıymış. Ben de şimdi sizlere diyorum ki “Dostlar, inişlerden çıkışlara geçmek kendi önünüzden çekilmeden olmaz!”. Tecrübe ile sabitledim, olmuyormuş.

         Neyse benim ince bellinin dibi göründü. Yağmur ise bir süre daha buraları ıslatmakta kararlı gibi. Ben bir çay daha almaya gidiyorum. Siz de bir daha ki buluşmamıza kadar fona ‘Şehrazat’ ı yerleştirip ara ara hayatınızın film şeridini geriye sarın, fırsat buldukça da kendi önünüzden çekilin derim.

Meraklısına; Rimsky Korsakov'dan Şehrazat

Bir Ankara Yazısı

    Bilmem hatırlar mısınız Kemal Sunal’ın son filmi olan Propaganda’da bir kara tren sahnesi vardı. Bir vagonda yan yana dizilmiş üç köylü hep bir ağızdan şöyle diyorlardı; ‘Ankara Ankara güzel Ankara \ Seni görmek ister her bahtı kara.’

            Nedendir bilinmez Ankara denince benim zihnimin kamerası hep bu sahneye çevrilir. Önce Kemal Sunal belirir o üç köylü adamla sonra da Behzat baş komiser ile tespihi girer kadraja bir anda. Ardından fonda yükselen şarkı tabii ki de Pilli Bebek’ten ‘…  Solmuş insanların yüzünde gülümseme beklerken tren yolları boyu düşündüm.’’

            Evet, hücrelerime kadar işleyen mesleki alışkanlığım sayesinde yazının dikkat çekme kısmını başarıyla atlattığıma göre artık sizi güdüleyebilirim. Bu bir Ankara yazısıdır dostlar. Bu gidilecek istikamet belli iken beklenmedik bir anda dönülen sapağın yazısıdır. Bu yazısında yazar size kendi başkentinin kapılarını hafifçe aralayacaktır. Ve bu yazının sonunda her okur gökten kendi payına düşen elmayı usulca cebine atacaktır.

            Çok değil bundan yaklaşık bir sene önce benim de en ince ayrıntısına kadar planlanmış bir zorunlu istikametim vardı kendimce. Mezun olacaktım, kep atacaktım, sınavdan alnımın akıyla çıkıp tüm idealistliğim ile ders başı yapacaktım, sonra huzur ile başımı omzuna yaslayıp yarım kalan kitaplarımı okuyacak, ilk O’nun okuyacağı yazılar yazacaktım. Ama işte ben bu istikametin son dönemecinde direksiyonu beklenmedik bir şekilde Ankara’ya kırdım. Kim bilir belki de kırmak zorunda kaldım.

            Şimdi bir sınıf dolusu öğrenciye değil bir kitaplık dolusu test kitabına ‘günaydın’ diyorum her sabah. Günün ilk ışıklarıyla fırlıyorum yataktan, çıkıyorum evden. Uzun uzun yürüyorum sabahın o tatlı meltemi yüzümü yalarken. Tanımadığım sokaklardan, bilmediğim evlerin önünden, ilk kez şahit olduğum hayatların kıyısından geçiyorum. Yeni bir ev sahibim, hiç tanımadığım komşularım ve bahçemden ayrılmayan yüzsüz sokak kedilerim var artık. Bir de umudum var. Birazcık hırsım, bir tutam da kırgınlığım…

            Bir süredir odama pek uğramayan ilham perime inat başucu kitaplarım da var onlarca. O’nun omzunda değil belki ama iki büklüm yatağımın bir köşesinde okuduğum onlarca kitap. Yeni kitapçılarım, güler yüzlü bir bakkal amcam ve bir de ara ara yolunu tuttuğum bir sahaf\kafem.

            Evet, bu ara bir sahaf\kafeye alıştırdım ayaklarımı. Kızılay’ın merkezinde bir apartmanın ara katında, küçük, duvarları boydan boya raflarla dolu, insanı kendine bağlayan bir yer. Kendisini kitapçı arşınlarken kapısında asılı olan ‘ikinci el kitap alınır\satılır’ yazısı sayesinde keşfettim, çok sevdim, müdavini oldum çıktım. Ben de bu gibi keşiflerim yüzünden her gittiği şehirde önce kitapçıların adreslerini öğrenen biri oldum çıktım ya zaten. Görseniz çok severseniz, saatlerce oturmak istersiniz, kitaplara göz atarken zamanın nasıl geçtiğini fark bile edemezsiniz, belki de benim gibi cadde manzaralı masalarından birine oturur bir de demli bir çay söyler yazar yazar silersiniz.

            İşte kapının aralığından gördüğü kadarıyla benim başkentim bu ara dönüşüm içerisinde. Sükûnet içinde geçirdiği nefeslenme sürecini telafi etmeye hazırlanıyor. Başaracak gibi görünüyor. Ben ümit varım. Görmek, şahit olmak, yoldaş olmak, e biraz da destek olmak isterseniz sık sık yazılarımı ziyaret edin derim. Ziyaretlerinizi hayata geçirmek isterseniz de her yere bir otobüse atlayıp gelme mesafesindeyim dostlar, beklerim. 

İhtiyaca Binaen

         Ben küçükken sıra sıra menekşelerimiz vardı balkonda, pencere kenarlarında. Onları aşk merdivenleri takip ederdi evin en uç köşelerinde. Boyumuzca uzanan aşk merdivenleri… Her gün aynı sakinlikle sulardı annem onları. Sanki inancının gereği bir ibadeti yerine getirmiş gibi huzurlu bir tebessüm yerleşirdi yüzüne. Tek tek yapraklarını okşar, hallerini hatırlarını sorar, günlük dedikoduları anlatırdı sessizce. Ben ilk onda gördüm başka bir familyayla kurulan o enteresan bağı. Anlardı onu çiçekleri. Hiçbirinin diğerinden farkı olmamasına rağmen hepsinin ayrı birer adı vardı. Sanki bilirlerdi kendi adlarını.

         Yıllar sonra bu bağı ben de kurmaya çalıştım. Bir fesleğen edindim kendime. Aslında bir fesleğen hediye edildi bana. 'Züleyha' koyduk adını. İlk toprağını değiştirdik, can suyunu verdik sonra. Küçücük dairemin bana göre en güzel olan köşesine yerleştirdim onu. Konuştum, su verdim, dertleştim, dökülen yapraklarını temizledim. Ama olmadı. Her seferinde büktü boynunu, soldurdum Züleyha’yı. Vazgeçtim sonra.       
        Günlerden bir gün tüm domestikliğimle evimi temizliyorum yine köşe bucak. Ne çekmece kalmış açılmayan ne de bir santim yer kalmış silinmeyen. Gelmiş sıra rafların tozunu almaya. Ben kitaplığa bakıyorum uzun uzun kitaplık da bana. İndiriyorum tek tek kitapları. Sonra siliyorum rafları birer birer. Derken sıra geliyor yeniden yerleştirmeye indirilen kitapları. Dedim ya domestikliğim üzerimde diye, başlıyorum bu kez her bir kitabı köşe bucak elden geçirmeye. Sonra bir not geçiyor elime, sayfanın köşesine atılmış bir tarih ya da altı çizilmiş satırlar. Konuşmaya başlıyor benimle. Bırakıyorum bezi falan. Bağdaş kuruyorum yere. O ana gidiyorum. Neden çizilmiş o satır o anımsanıyor hemen. Ya da ‘Ne özelliği vardı bugünün yahu?’ diye hafıza zorlanıyor. Sonra huzur dolu bir tebessüm. Derken hemen karşımda duran aynadaki aksim ile göz göze geliyorum. Bu tebessüm? Evet, annemin tebessümü bu! Yıllar önce menekşelerini sularken kıvrıldığı gibi kıvrılıyor benim de dudaklarım. Aynı huzurlu bakış. Aynı muzip gülümseme.

         Züleyha ile geçirilen birkaç başarısız girişimden sonra kitaplarla mutluluğu yakalıyorum. Enteresan bir bağ oluşuyor zamanla aramızda. Kimi günü geliyor ders veriyor bana, kimi en sıkıcı zamanlarımda fantastik bir serüvene davet ediyor beni, kimi hiç tanımadığım birini tanıtıyor en duru haliyle, kimi gözyaşlarımı da katık ediyor okuduğum satırlara. Ve hepsinde aynı hüzünle çevriliyor son sayfa. Kapatılıyor kapak. Yine o huzur dolu tebessüm dudaklarda.

         İnsan zamanla öğreniyor hayatına dahil ettiği her parçanın aslında bir dili olduğunu, ara ara onlarla konuştuğunu, fark etmeden duygusal bir bağ kurduğunu. Ben de aslında onları seçmediğimi onların beni durdukları raflardan usul usul kendilerine çektiklerini zamanla öğrendim. İşte böyle bir çekimin sonucu olarak son sohbet arkadaşım ‘Düğümlere Üfleyen Kadınlar’ oldu. Hani az önce bahsettim ya her parçanın kendine ait bir dili, duygusu var diye işte ben bu gerçeği bir kez daha yaşadım bu kitap ile. Kitap piyasaya çıkalı çok uzun zaman oldu. Tabii ben de çıktığı gibi alanlardan biri oldum. Ama aylarca beklettim kitaplığımda. Okul kitaplarımı sıkıştırdım araya, staj dosyalarımı, birkaç akademik kitabı, sonra bir de bir inceleme okuyayım derken zaman oldu bu zaman. Şöyle her işi halledip ayaklarımı uzattığım zaman sanki göz kırptı bana kitaplığımın rafından. Aldım elime başladım okumaya. İlk birkaç sayfayı devirdikten sonra anladım, farkında olmadan ama büyük bir iştahla neden bir kenara sakladığımı. Meğer benim bu günlerimin ilacı buradaymış. İçimdeki kadınları buldum o satırlarda tabii bir de içine düştüğüm labirentin çıkış yolunu.

         Adetimdir bir kitabı bitirdikten sonra rastgele bir sayfa açar ve gözüme çarpan ilk satırı okurum. Benim için o göze çarpan satır kitaptan payıma düşen cümledir. Bu kitapta da adeti bozmadım. Rastgele bir sayfa açtım ihtiyaca binaen ve bana şu satırları hediye etti Düğümlere Üfleyen Kadınlar; ‘Sana söyledim. Yazı yazanlar yalnız kalır. Dikkat et. Denizin ortasında bir başına kalırsın.’.

Yazmanın En Güzel Bahanesidir Aşk

    

        
         Yazımı ilk kez okuyan bir arkadaşım bu yönümden hiç haberdar olmadığı için biraz hayretle şu soruyu sormuştu ; ‘Çok güzel olmuş. Ne zamandan bu yana yazıyorsun?’ Gülümsedim. Verdiğim cevap onun için daha da şaşırtıcı oldu; ‘Yaklaşık 7 yaşımdan bu yana.’

         Mübalağa değildi bu. Evet, doğru, yazmayı öğrendiğim günden bu yana yazıyorum. Önce güzel yazı defterlerime yazdım, sonra harita metotlara, arada küçük kilitleri olan pembe hatıra defterlerine sonra ajandalara geçtim derken bugün bir bilgisayarın başındayım.

         Ben hep yazardım. Mutluyken, hüzünlüyken, yaz tatiline ayrılırken, okullar açılırken, bir arkadaşıma küserken, arka sıramda oturan çocukluk aşkıma ‘seni seviyorum’ derken, en korktuğum dersin sınavı için kopya hazırlarken, öğretmene fark ettirmeden kâğıt üzerinden dedikodu yaparken… Ben hep yazardım. Ama bir ben bilirdim yazdıklarımı, bir ellerim, bir kalemim, bir de defterlerim.

         Şiir yarışmalarında derece aldığımda, kompozisyon seçmelerinde ilk üçe kaldığımda, öğretmenim ödev verdiğinde ya da sınavın birinde hiçbir fikrim olmamasına rağmen sırf soruyu boş bırakmamak için tüm maharetimi kullandığımda da bir ben bilirdim.

         Birçok ajandam var geride, kilitli pembe hatıra defterlerim, klasörlenmiş Word dosyalarım. Arada karıştırır okurum. Bazen gülümserim bazense birkaç yere müdahalede bulunurum. Kimini sanki ilk kez okumuş gibi hüzünlenirim kimini de hiç hatırlamam ‘Bunu nasıl yazdım acaba?’ diye hayret ederim.

         Yazdıklarımı hep sesli okurum. Kulağa nasıl geldiği önemlidir. Çünkü yazmanın ön koşulu okumaktır. Çok okumak, hep okumak, boş zamanlarında değil okumak için o zaman dilimini boşaltıp okumak. ‘Şu kitabı bir an önce bitireyim daha sırada bekleyenler var.’ fikrinin heyecanıyla okumak. Bazen zorunda kaldığın için bazen sırf merak ettiğin için bazen ise sevdiğinle onun sevdiği bir konu hakkında iki kelime edebilmek için okumak.

         Okumanın da yazmanın da en güzel bahanesidir ‘aşk’.

         Bende ise bu aşk Ali’nin ata baktığı ilk gün başladı. Yazı yazma aşkı olarak başladı. Elime geçen minik hikâye kitaplarıyla okuma aşkına dönüştü. Birden hediye edilen güzel, süslü bir defterde günlük olarak yer almaya başladı. Sonra bir gün şiir halini aldı bu aşk. Defterler doldurdu. Derken şiir az geldi kompozisyona büründü. Gün geçtikçe kendini geliştirdi, sessizliklerimin parmak uçlarımdan dökülüşü oldu. Bir gün bir mektupta baş gösterdi, bir gün bir sınav kâğıdında, bir gün de etraftan takdir toplayan bir derginin bana ayrılmış sayfasında.

         Okumanın da yazmanın da en güzel kaynağıdır ‘aşk’.
         Ben o defterlerde, klasörlerde sakladığım yazıları ‘aşk’ için döktüm ortaya. Onun için gezdim kitapçılarda, onun için sabahladım bazı kitapların başında, onun için çıkmadım günlerce kütüphanelerden, onun için sildim sildim yeniden yazdım sayfalar boyunca. Onun için. Onun içinde olmak, takdirini almak, gururu olmak, yalnız bırakmamak, gözündeki mutluluğu görmek, yanında yürümek, yürüdüğü yolu paylaşmak için.
         Ama artık kendim için yazıyorum. Bana yazma aşkını aşılayan öğretmenim için yazıyorum. Yazı yazmak için minicik elleriyle o koca kalemlerin, defterlerin üstesinden gelmeye can atan öğrencilerim için yazıyorum. Hayata dair eksik gördüğüm, kendimi sorumlu hissettiğim konularda en azından elini taşın altına koyanlardan olmanın vereceği huzur için yazıyorum. ‘Yazmayı sakın bırakma!’ diye beni tembihleyen, destekleyen sevgili arkadaşım\editörüm için yazıyorum. Belki birazda tutunmak için yazıyorum.

         Ama yine de soracak olursanız ‘Neden yazıyorsun?’ diye. Gülümserim. Sonra da ‘Aşktan yazıyorum aşktan!’ der geçerim.

Bizi Uygunsuz Bulmuşlar Sevgili Portugam

Lennie zeka kırıntılarını bir araya toplayıp George'un ağzını aradı:
—Ne bileyim… Beni sevdiğini sanıyordum!

—Seviyorum ya! Sevmesem burada ne işim var?

—Öyleyse anlat! Her zaman ki gibi…

—Ne anlatayım?

—Bizimle diğerlerinin arasındaki farkı?

George hazin bir sesle:

—Biz diğerlerine benzemeyiz… dedi. Bizim gibi adamların kimi kimsesi yoktur. Bir ayda kazandıklarını bir gece de yer bitirirler. Onlara sahip çıkacak, onları uyaracak ne bir arkadaşları ne de dostları vardır…

—Şimdi de bizi anlat George! Ya biz?

—Biz onlara benzemeyiz…

—Biz nasılız onu anlat!

Kısa boylu adam sustu.

Lennie ona yardım etmek için:

—Çünkü… dedi

George:

—Çünkü benim için sen, senin için de ben varım!

Lennie memnun bir sesle haykırdı:

—Biz başkalarına benzemeyiz! Biz birbirimizi düşünürüz!

Akşamın meltemi suları uyandırdı. Yapraklar hışırdadı. Adamların sesleri gittikçe yaklaştı.

…

                                                                  Fareler ve İnsanlar \ John STEINBECK

         Steinbeck bu satırları yazarken takvimler 1937’yi göstermekteydi. O zamanlar bitmez tükenmez bir inadı vardı. ‘ Ben büyük bir yazar olacağım ve sizlerde göreceksiniz!’ diyordu. Bu öngörüsünde pek yanılmamıştı. Ona beklediği şöhreti Fareler ve İnsanlar (Of Mice and Men) adlı eseri kazandırdı. Birbiri ardına sunduğu eserler 1962’de Nobel Ödülü’ne kadar götürdü onu. Çok değil bu ödülden 6 sene sonra kalemini bir daha eline almamak üzere bıraktı. Ardında kalan eserleri yıllar boyu okundu, beğenildi ve belki de vakti zamanında kendisinin adını bile duymadığı bir ülkenin ilköğretim kademesinde okutulması zorunlu olan 100 temel eser içerisine girdi. Bu kadarını tahmin eder miydi ya da bilse ne kadar mutlu olurdu bilemem ama bildiğim bir şey var ki yaklaşık 76 sene sonra bir adamın çıkıp yazdıklarını ‘öğrencilerin ahlaki gelişimi için uygunsuz’ bulduğunu duysa çok gücenirdi elbet. O da bir durup düşünür müydü acaba neyi uygunsuz buldular diye. Başına her gittiği yerde dert açmasına rağmen sırf duyduğu sevgi ve merhamet yüzünden arkadaşını bırakamayan George’u mu? İnsan oldukları gerçeği göz ardı edilen çiftlik çalışanlarını mı? Ya da koca cüssesinin aksine içindeki o saf çocuğu büyütememiş Lennie mi?

İçindeki o saf çocuk demişken bu ‘uygunsuz’luk akımından en büyük zararı gören Zeze’yi de es geçmemek lazım. Şeker Portakalı sizler gibi benim de çocukluk yıllarımda tanıştığım ve unutamadığım ender kitaplardan biridir. Onunla yıllar sonra tekrar bir araya gelişimiz bir dersimin vize sınavı içindi. O dönem içinde yaklaşık bir hafta kadar bana eşlik etti. Bu kitabı elimde görenler önce minik bir tebessümde bulunuyor daha sonra da yüksek ihtimal çocuklarla ilgili bir meslekle uğraştığımı düşünüyorlardı. Çünkü bu kitap hala bizim için bir çocuk romanıydı. Evet, belki de o dönem benim için de vize sınavında sorumlu olduğum herhangi bir çocuk kitap idi. Taa ki o beraber geçirdiğimiz 1 haftanın sonuna gelinceye kadar.

O zamanlar kitabı yeniden elime aldığımda fark ettim ki kitap hakkında hatırladığım tek şey minik Zeze ve ona hayat veren en az onun kadar minik şeker portakalı fidanıydı. Belki de bu yüzden büyük bir merakla ve dikkatle yeniden inceledim bu kitabı. Çünkü eğer bir dersin vize sınavında sorumlu tutuluyorsak öyle sıradan bir çocuk romanı olmamalıydı bu kitap. Ki tahminlerimi de boşa çıkarmadı.

Meğer bu kitapta gerçekten görmemiz gereken Zeze; ‘5 yaşında, kendi hayal dünyasında gezip dolaşan, bir de bir küçük şeker portakalı fidanına sahip olan herhangi bir çocuk’ diye tanımlanacak kadar sığ değil imiş. Meğer o 5 yaşındaki miniğin taşıması gereken kendi boyunda bir ayakkabı boyası kutusu, babasının işsizliği yüzünden okula hiçbir zaman götüremediği beslenme çantası, sadece yolun yarısına kadar kullanabildiği bir lastik pabucu ve Noel sabahları asla kapısının önünde göremediği hediyeleri varmış. Sırf çirkin diye hiçbir öğrencinin çiçek getirmediği öğretmenine her sabah komşu bahçeden çalıp getirdiği çiçekleri varmış. Dayak yeme pahasına sırf öğretmeninin yüzü gülsün diye çalınan çiçeklermiş onlar. Ailesinin onun anlayamayışı da cabasıymış. Aslında o kadar özel bir çocukmuş ki. Mesela; 5 yaşında olmasına ve kimsenin ona yardım etmemesine rağmen birden okumaya başlamış. Duyduğu her şarkıyı birkaç tekrarda ezberleyebilir, belki aile bireylerinin bile telaffuz edemeyeceği kelimeleri anlamlarını bilerek, doğru yerlerde kullanabilirmiş. Bulduğu bir nesneyi yaratıcılığı sayesinde ihtiyacı olan herhangi bir şeyin yerine kullanabilirmiş ve bunlar gibi birçoğu…

Bu kez aynı soruyu Vasconcelos adına sormak istiyorum; acaba bu kitapta neyi uygunsuz buldular? 5 yaşındaki bir çocuğun iç dünyasına göz atma şansını bize tanıdığı için Zeze’yi mi? Onun özel bir çocuk olduğunu fark edemeyip ‘yaramaz’ olarak nitelendiren aslında bir nevi günümüz ebeveynlerini temsil eden ailesini mi? Ya da yazar Vasconcelos’un bu romanının kendi çocukluğuna ait derin izler taşımasını mı?

Sanırım benden önce biri bu soruları kendine sormuş olacak ki araştırmalarım sırasında MEB Müsteşarı Prof. Dr. Necat Birinci’nin şöyle bir açıklamasına şahit oldum: “Gerek ilköğretim ve gerekse ortaöğretim için belirlenen listelerdeki eserler ne sadece yazarları ne de eserlerin kendileri esas alınarak belirlenmiştir. Her ikisi de göz önünde tutulmuştur. Listeye yaşadığı dönemi temsil edebilecek şahsiyetler alınmış, onların da dil, anlatım, içerik ve üslup yönünden dönemini ifade edebilecek en olgun eserleri tercih edilmiştir. Bir de öğrenci seviyesi gözetilmiştir. Hem ilköğretim hem de ortaöğretim öğrencileri için düzenlenen listeler Bakanlık yetkililerince hazırlanmamıştır. Liselerin listesi, üniversitelerimizin, alanında uzman öğretim üyelerinden, kültür adamlarımızdan, yazar ve şairlerimizden, gazetecilerimizden oluşan bir heyetçe ayrı ayrı belirlenmiş, en çok yer alan eserlerden yoğunluk sırasına göre liste oluşturulmuştur. İlköğretim için hazırlanan listenin temeli de çocuk edebiyatı yazarlarının ve uzmanların hazırladığı isimlere dayanır.”

         Bu açıklamadan sonra sizin kafanızda da şu soru belirdi mi: madem bu listeler Bakanlık yetkililerince düzenlenmedi onca öğretim üyesi, kültür adamı, yazar, şair, gazeteci çocuk edebiyatı yazarı ve uzman neyi uygunsuz gördü? John Steinbeck’in kendisini Nobel Ödülü’ne götüren üslubunu mu yoksa Jose Mauro De Vasconcelos’u son 20 yılda Türkiye’de en çok okunan yabancı yazarlardan biri yapan karakter seçimlerini mi?

         Ben bu sorulara bir yanıt bulamadım. Bu duruma bir neden ararken tekrar tekrar göz attığım bu eserlerde her defasında altı çizilecek birçok satır buldum ama aksini bir türlü bulamadım. Etrafımdaki çocukların çoğunda –ki bu kitlenin bir kısmı ne yazık ki benim de öğrencim- sadece afili kapaklarına aldanılmış, içerik yoksunu onlarca kitap gördüm ama bir tane de ‘Ne okuyorsun?’ diyen bir anne-baba göremedim. Bunu her seferinde bir şansızlık olarak nitelendirdim. Onları şansız saymamın sebebi imkânlarının olmaması değildi aksine bu kadar imkâna rağmen onlara o kitapları uzatan ellerin farkındalık sahibi olmamasıydı.

         Ben istedim ki bu yazı vesilesiyle kafamızdaki çocuk kitabı algısı büyük puntolu, bol resimli, belli ebatlara sahip sayfalar topluluğu olmaktan çıksın. Çocuklardan önce anne-babaların da okuyacağı, göz atacağı ve çocuğuna ne kazandıracağını bileceği kitaplar olsun. Üzerinde ‘MEB tarafından onaylıdır’ yazısı aramak yerine sayfalarını karıştırarak fikir edinebilme farkındalığını oluştursun. Zaten okuma oranı az olan ülkemizde çocuklarımızın kitap seçimleri de belli kalıplara göre değil onların ilgilerine ve evrensel kabullere göre şekillendirilsin. Çünkü John Lubbock’un da dediği gibi “ Kitap seçimi, tıpkı arkadaş seçimi gibi ciddi bir iştir. Yaptıklarımızdan nasıl sorumluysak, okuduklarımızdan da öyle sorumluyuz.”

Koza Dergisi\Eğitim